Bố tôi làm nghề buôn đỗ.

December 31, 2019

NGÔ KHẮC HOÀNG - Hoàng hiện tại (2024) đang là giảng viên tại đại học Chalmers, Thụy Điển. Thời điểm tôi phỏng vấn bài này (2019), Hoàng đang là:

NCS Tiến sỹ Đại học Paris-Saclay Pháp.

15 bài báo quốc tế tạp chí và hội nghị

1 bằng sáng chế.

Học bổng toàn phần thạc sỹ và tiến sỹ.

Thủ khoa đầu ra thạc sỹ, Đại học Paris Saclay, 2016.

Thủ khoa đầu ra cử nhân, Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2014.

================================

Trong bài viết có những bài học hay:

- Học đại học nên làm gì để không lãng phí?

- Kỹ thuật truyền thông không sử thông thông tin kênh truyền.

================================

Tôi và Hoàng có nhiều điểm chung. Hoàng và tôi đều là dân toán lý, đi làm nghiên cứu về kỹ thuật, Hoàng thích viết, tôi cũng luôn muốn giải toả nỗi lòng vào các câu chữ, Hoàng thích đọc sách, nghiện truyện của Murakami, Hoàng thích nghe nhạc Trịnh, ngâm thơ Xuân Diệu, lâu lâu em lại nghe mấy bài tình ca của Bằng Kiều. Hoàng bảo, những giai điệu chậm buồn cho em thời gian để cảm nhận về cuộc sống. Đôi lúc nói chuyện với Hoàng, tôi cảm giác được một phần bản sao của con người mình, không ở Úc nơi tôi đang sống, mà ở đâu đó bên kia thế giới, nơi thành phố Paris đầy ánh sáng và quê hương của những tác phẩm tiểu thuyết lãng mạn kinh điển.

Hoàng có một thành tích học tập đáng nể. Không chỉ có một danh sách dài các bài báo khoa học khi đang trong thời gian nghiên cứu sinh, em còn có một danh sách các học bổng khác nhau, học bổng sinh viên, học bổng toàn phần cao học, học bổng toàn phần tiến sỹ, thủ khoa đầu ra Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2014, và một xấp các bằng khen, giấy khen của trường đại học, của đoàn trường, của TP Hà Nội. Hoàng còn là một chàng sinh viên năng động, từng chủ nhiệm CLB thuyết trình, Phó chủ tịch Hội sinh viên trường Đại học Công nghệ. Hoàng nằm trong danh sách 10 trên 200 nhà khoa học trẻ tham dự diễn đàn khoa học Heidelberg Laureate tại Đức năm 2019. Cái danh sách thành tích của Hoàng dài đến nỗi tôi không thể kể ra hết trên một trang giấy. Nhưng có lẽ, đó không phải là mục tiêu của tôi khi viết bài về Hoàng. Tôi muốn nhìn Hoàng ở góc nhìn khác mà không phải vào những thành tích hào nhoáng kia. Tôi muốn được thấy đằng sau những học bổng, giấy khen kia, Hoàng là ai.

BỐ EM LÀM NGHỀ BUÔN ĐỖ

Hoàng đến từ một làng quê ở Hiệp Hoà, Bắc Giang, nơi xung quanh mọi người chủ yếu làm nghề nông. Gia đình Hoàng từ bé khá nhiều khó khăn. Bố em là giáo viên tiểu học, mẹ em là giáo viên mầm non, ông bà em theo nghề nông. Bố em phải làm thêm những nghề khác để kiếm thêm thu nhập.

Hoàng kể, có lần hồi còn học lớp 1, cô giáo hỏi về nghề nghiệp của bố mẹ. Em tự tin giơ tay đầu tiên và trả lời rằng: “Bố em làm nghề buôn đỗ”. Cả lớp cười phá lên. Trong đầu Hoàng lúc đó rất đơn giản, sân nhà mình chất đầy đỗ tương, thì bố mẹ mình phải làm nghề đó rồi. Cô giáo nhìn Hoàng cười và bảo rằng, em phải nói là “Bố em làm giáo viên”. Câu chuyện nghe có vẻ đơn giản và ngây ngô nhưng cho Hoàng thấy được sự vất vả của gia đình. Sau này, khi gia đình có khá hơn, bố em vẫn phải làm nhiều nghề. Hoàng học được sự chăm chỉ và hy sinh vì gia đình từ bố.

Rồi cũng từ bài học của bố mẹ, Hoàng luôn nghĩ về định hướng nghề nghiệp của mình. Em cũng thích làm giáo viên như bố mẹ, nhưng em cũng thích làm kỹ thuật. Lớn lên, Hoàng thấy thích thú hơn với công nghệ, em thấy hứng thú với vật dụng tí hon như chiếc điện thoại, và không hiểu sao nhờ nó mà mình có thể liên lạc được từ hàng ngàn cây số. Em vì thế mà chọn đi theo ngành truyền thông.

SỰ THAY ĐỔI TRONG CÁCH NHÌN CUỘC SỐNG

Tôi hỏi em, sao lại hay nghe nhạc buồn thế. Em kể trước em cũng không có trầm ngâm như bây giờ đâu. Nhưng rồi năm lớp 9, qua một số chuyện đã xảy ra trong gia đình, em thấy được cách mọi người xử lý sự việc, thấy được những quan niệm cố hữu khó thay đổi của làng quê. Em bắt đầu có những suy nghĩ và quan điểm khác với người lớn. Nhưng ở độ tuổi đó, thật khó để người lớn hiểu được suy nghĩ của một “đứa trẻ” mới lớn nên đã bỏ qua sự thay đổi trong Hoàng lúc ấy. Em bị sốc và thấy cô đơn. Em kể “Em trở nên lầm lì, ít nói chuyện với mọi người trong nhà, thình thoảng em cứ ra bờ ao và ngồi một mình. Và cũng vì thế mà em bắt đầu tìm được sự bình yên bằng việc nghe nhạc, đọc thơ, viết nhật ký”.

Nhưng cũng vì biến cố đó, Hoàng hiểu ra một điều làm thay đổi em. Mặc dù trân trọng những giá trị gia đình, Hoàng biết phải nhìn ra xa hơn làng quê này, phải đi xa để thay đổi, để trải nghiệm và xây dựng cuộc sống và giá trị cho riêng mình. Phải đi, để có thể trở về và giúp phát triển làng quê bé nhỏ đó.

Hoàng quyết định, sau này, phải cố gắng học và ra nước ngoài.

HỌC ĐẠI HỌC NÊN LÀM GÌ ĐỂ KHÔNG LÃNG PHÍ

“Em nghĩ thời đại học là lúc tốt nhất để thất bại, vì thất bại lúc đó còn nhẹ nhàng chứ không như khi đã rời trường học. Ai cũng phải trải qua thất bại trước khi thành công, vậy tại sao không thử nghiệm và thất bại ngay khi còn trong nhà trường” Hoàng kể.

Và với kim chỉ nam như vậy, Hoàng thử sức với rất nhiều cơ hội trong môi trường sinh viên. Và Hoàng cũng thất bại không ít lần. Năm đầu tiên, sau một thời gian dài chuẩn bị và đăng ký học bổng MEXT để đi học tại Nhật Bản, em bị loại. Rồi em thử sức tiếp với các học bổng khác, như học bổng GE, học bổng Vallet, và đều không thành công. Rồi em cũng làm nghiên cứu khoa học, và bài báo khoa học đầu tiên em viết cho một hội nghị cũng bị từ chối.

Nhưng Hoàng không hề nản chí. Em ngồi lại, nhớ lại chuyện xảy ra hồi lớp 9, em thấy rằng khi đối mặt với mọi thứ, thì cần bình tĩnh trước khi lao vào giải quyết tình huống. Em phân tích lại thất bại của mình, và thấy rằng, mình cần thay đổi nhiều. Ví dụ như bài báo hội nghị của em bị từ chối vì hàm lượng nghiên cứu chưa đủ, lý do vì cùng lúc Hoàng dành thời gian cho quá nhiều các việc khác nhau, nên em không tập trung hết sức cho kết quả bài báo. Đánh giá được thất bại của mình, Hoàng thử lại, và em dành được vô số các học bổng vào các năm cuối để cho bản thân có một danh sách dài thành tích như tôi đã nói từ trên.

Nhưng trong ghế nhà trường, thử nghiệm thôi là chưa đủ. Thời gian trong giảng đường là để học hỏi. Vậy sinh viên nên học như thế nào để hiệu quả. Đó là câu hỏi mà Hoàng đặt ra rất nhiều thời gian để suy nghĩ, và em tìm được câu trả lời từ một thần tượng của em, GS Ngô Bảo Châu. Em mở lời rằng, GS Châu đã từng nói “Tôi rất hay được các em học sinh, sinh viên và các bậc phụ huynh hỏi về “bí quyết học tập”. Tôi thường trả lời “Không có bí quyết gì cả. Quan trọng là niềm say mê”.

Hoàng cũng nhận ra được tầm quan trọng của niềm đam mê. Em biến việc học là để cho mình tốt lên, để định nghĩa cuộc sống cho bản thân mình, và cũng để thích thú hưởng thụ việc học. Thời sinh viên, nên học từ sách vở, từ thầy cô, từ các nghiên cứu cơ bản và các ứng dụng thực tiễn. Nhưng cũng nên học từ ngoài giảng đường, từ các hội sinh viên, từ các hoạt động xã hội, từ công việc làm thêm.

Tôi cũng đồng ý với quan điểm này của Hoàng. Luôn có vô vàn điều xung quanh mà mình có thể học hỏi, với một bạn sinh viên, có lẽ nếu luôn để tâm và trái tim mình được mở, và để lý trí của mình biết được mục tiêu của việc học, có lẽ, bài học luôn đến từ tất cả mọi góc cạnh xung quanh chúng ta.

Sinh viên, nên thử nghiệm, nên được thất bại, và thất bại thật nhiều vào. Nên xác định được đam mê của mình là gì và luôn tìm cách học hỏi cho niềm đam mê đó. Làm được hai điều đó trọn vẹn, quãng đường đại học sẽ không bị lãng phí.

BẰNG SÁNG CHẾ VỀ KỸ THUẬT TRUYỀN THÔNG KHÔNG SỬ DỤNG THÔNG TIN KÊNH TRUYỀN

Hoàng chia sẻ rằng, có vô vàn vấn đề trong truyền thông mà chúng ta có thể đã trải qua hằng ngày. Ví dụ như vấn đề mất sóng và nhiễu tín hiệu khi đang di chuyển, đặc biệt là khi di chuyển với tốc độ cao. Để giải quyết việc này cũng có nhiều hướng khác nhau, nhưng sáng chế của Hoàng sẽ là một bước ngoặt cho việc giải quyết vấn đề đó.

Hoàng kể rằng “Đề tài tiến sĩ của em là truyền thông vô tuyến không nhất quán, tập trung vào trường hợp các thiết bị thu phát biết rất ít thông tin về kênh truyền. Điều này xảy ra khi kênh truyền thay đổi rất nhanh (ví dụ khi người dùng di chuyển với tốc độ cao, chẳng hạn như đang ngồi trên tàu cao tốc) và khó có thể ước lượng được, hoặc khi gói tin rất ngắn (ví dụ như tín hiệu điều khiển giữa các máy tự động trong một nhà máy thông minh) nên không đủ để vừa ước lượng kênh vừa giải mã. Em tập trung vào việc phân tích giới hạn truyền thông và thiết kế các phương pháp truyền thông với độ phức tạp thấp cho trường hợp này.”

Kỹ thuật mà Hoàng dùng có thể giải thích đơn giản là khi các gói thông tin truyền đi, theo truyền thống, thì phải ước lượng được kênh truyền, rồi mới truyền dữ liệu đi được. Tuy nhiên, đôi lúc thông tin chỉ là những gói tin rất ngắn, hoặc là không nhất quán như trường hợp di chuyển với tốc độ cao, lúc đó, không thể mất thời gian để vừa ước lượng kênh, vừa chuyển thông tin được. Hoàng giải quyết bằng một kỹ thuật chuyển đổi các tín hiệu bít sang các ký tự để có thể truyền trên kênh mà có thể giải mã mà không dùng thông tin về kênh. Điều này tiết kiệm được rất nhiều thời gian, thời gian để ước lượng kênh giảm đi nhiều, thời gian để truyền thông tin sẽ được tăng lên.

Nghiên cứu của Hoàng ứng dụng vào rất nhiều bài toàn sau này, ví dụ như xe không người lái, các cuộc gọi không gian ảo, các nhà máy thông minh, nơi mà các gói thông tin lớn được truyền đi với thời gian phản ứng rất ngắn.

================================

Tôi từng nghĩ, nếu mình chỉ luôn nhìn một người thành công ở kết quả của họ, mình sẽ luôn thấy họ là các siêu nhân. Nhưng với nhiều người, họ cũng đi qua rất nhiều biến cố, thất bại, họ cũng ngã và rồi đứng dậy và đi tiếp. Tôi nghĩ rằng, con đường nào cũng gian nan, nhưng con đường mở mang kiến thức mới cho nhân loại sẽ gian nan hơn tất cả, vì mình đang không chỉ đứng trên vai người khổng lồ, mà mình đang tạo ra một bờ vai mới để cho các thế hệ sau có thể tiếp tục đứng trên nó. Hoàng cho thấy rằng, sự kiên trì, bền bỉ, và luôn giữ vững niềm đam mê là một yếu tốt quan trọng để có thể bước đi trên con đường đó.

Tôi xin trích lại câu nói của thầy em Nguyễn Đức Hải (người mà tôi viết ở post ngay trước post này) “Trước khi làm nghiên cứu, em phải có một trái tim dũng cảm”.

Chúc Hoàng thành công.

================================

Bài viết được dựa trên câu chuyện chúng tôi phỏng vấn với nhân vật, hình ảnh được cung cấp bởi nhân vật. Mọi sự chia sẻ, copy, hoặc hợp tác, bản quyền, xin hãy nhắn tin liên hệ trực tiếp với tôi. Xin cảm ơn.